نقد و بررسی نظریه اعتباریات شیخ اشراق از دیدگاه صدرا
پایان نامه
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
- نویسنده زهرا باغبانان
- استاد راهنما عسکری سلیمانی امیری یارعلی کرد فیروزجایی
- سال انتشار 1392
چکیده
در این تحقیق به نقد و بررسی نظریه اعتبارات شیخ اشراق از دیدگاه صدرا پرداخته شده است . تقسیم مفاهیم و درک تمایز آنها از دیرباز مورد توجه متفکران بوده است . در فلسفه اسلامی سهروردی بیش از همه به این مسئله توجه کرد و برای پیشگیری از خلط اعتبار و حقیقت ، صفات را به دو دسته تفکیک کرد: 1- صفات عینی ( معقولات اولی ) صفاتی هستندکه مستقیم از خارج گرفتــه شــده و از آن حکـایت می کنند ، مثل : سیاهی . 2- صفات ذهنی ( معقولات ثانی ) صفاتی هستند که بعد از تحقق صفات عینی در ذهن – با توجه به حیثیت های ذهنی آنها – از این صفات گرفته شده و بر آنها – از همین حیث ذهنیت – عارض می شوند ؛ یعنی فقط وجود ذهنی دارند برخلاف صفات عینی که هم وجود خارجی دارند و هم وجود ذهنی دارند . شیخ اشراق مفاهیم فلسفی مثل وجود ، وجوب ، امکان و ... را مانند مفاهیم منطقی ، از معقولات ثانی ( ذهنی صرف ) دانست . او برای تفکیک صفات ذهنی از عینی ، دو معیار را به عنوان قسطاس مطرح کرد : 1- معیار اول : « کل ما حصل من وقوعه التکرر و التسلسل فهو امر ذهنی اعتباری » این قاعده تنها عدم زیادت خارجی معقولات ثانی را اثبات می کند ؛ ولی شیخ اشراق از آن عدم خارجیت معقولات ثانی را نتیجه گرفت . 2- معیار دوم : « کل مایمتنع تاخره عن وجود موصوفه فهو اعتباری » شیخ اشراق ، با استدلال و با کمک این معیارها اعتباری بودن وجود ، امکان ، وجوب، جوهریت و لونیت و ... اثبات کرد. صدرا نیز صفات را به دو قسم عینی و ذهنی تقسیم کرد ، اما صدرا صفات عینی را به عکس شیخ اشراق ، منحصر در صفات انضمامی ندانست ؛ بلکه صفات انتزاعی یعنی مفاهیم فلسفی را نیز از صفات عینی می داند . به نظر صدرا صفات انتزاعی ( معقولات ثانی فلسفی) علی رغم اینکه فاقد فرد خارجی اند ، ولی دارای مصداق خارجی هستند و اشیاء خارجی و ذهنی ، و معقولات اولی اعم از آنکه در خارج یا ذهن باشند به آنها متصف می شوند ، مفاهیم فلسفی بهره و حظی هرچند ضعیف از وجود دارند ، آنها در خارج وجود مستقل ندارند ولی به وجود منشأ انتزاع خود موجود هستند ، و ذهنی صرف نیستند و صدرا بر خلاف شیخ اشراق تنها مفاهیم منطقی را ذهنی صرف دانست . به نظر صدرا ، حقیقت وجود ، اصیل است و متن خارج را پر کرده است . و مفاهیم فلسفی حیثیات انباشته در متن وجودند که با هم تغایر وجودی دارند که تغایر آنها ، اختلاف مراتب وجودی یک وجود واحد است . که هر مرتبه ، از آن حیثیت که در مرتبه خاصی قرار دارد،بهره خاصی از وجود دارد ، که مغایر با دیگری است .
منابع مشابه
اعتباریات از دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی
پژوهش حاضر به منظور ارائه و تطبیق دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی در باب مسئله ی مفاهیم اعتباری تدوین یافته است. با توجه به اینکه شناخت مفاهیم اعتباری و تفکیک آنها از مفاهیم حقیقی در مباحث فلسفی جایگاه مهمی دارد و در عملکرد ذهن بسیار موثر است، این پژوهش در نظر دارد که به ارائه و تطبیق دیدگاه این دو فیلسوف اسلامی در باب مفاهیم اعتباری بپردازد. برای این منظور، سعی شده است که بعد از بیان دیدگاه...
15 صفحه اولبررسی نظریه شیخ اشراق درباره اراده الهی
صفت اراده خداوند یکی از مباحث بسیار دشوار و پیچیده در فلسفه و کلام اسلامی است. فلاسفه مسلمان معمولاً اراده الهی را به علم، حبّ و مانند آن ارجاع داده‌اند. در این مقاله نظریه شیخ اشراق درباره اراده خداوند بررسی شده است. مطالب شیخ اشراق درباره اراده الهی در بادی امر ناهماهنگ به نظر می‌آید. ایشان در موارد زیادی بر نفی اراده از واجب تعالی استدلال کرده و در مواردی نیز آن را پذیرفته است. از مجموع مطالب ...
متن کاملبررسی و نقد دیدگاه شیخ اشراق و ملاصدرا دربارة جایگاه مثل در نظام هستی
مثل افلاطونی از دو منظر هستی و شناخت آن مجادلات پردامن های را بین موافقان و مخالفان آن بر انگیخته است، سه فیلسوف بزرگ جهان اسلام، ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا نه تنها در مسأله مثل یکسان نمی اندیشند، بلکه دیدگاه شیخ اشراق و ملاصدرا در تقابل جدی با نظر ابن سینا است، ملاصدرا که مدعی است تاکنون کسی را ندیدم که همانند به این امر پرداخته باشد و این فضل و تأیید الهی بر من است کوشیده است با طرح د...
متن کاملحکمت خسروانی و فیثاغوری از دیدگاه شیخ اشراق
در این جستار کوشیدهایم با نگاهی تاریخی - تحلیلی و با محوریت آثار شیخ اشراق و ارائۀ برخی قرائن متنی، تبارنامۀ معنوی وی را که خود در کتاب المشارع و المطارحات ترسیم ساخته است، بازکاوی کنیم. ازآنجاکه توصیف مختصات روشنی از تبار و طریقۀ عرفانی- حکمی وی در گرو فهم صحیح مفهوم حکمت و تأله و نیز نمایندگان آن نزد اوست، در این مجال، چرایی حضور اشخاص و اعلام این تبارنامۀ اشراقی را که در قالب دو شاخۀ شرقی (...
متن کاملحقیقت ادراک و مراتب آن از دیدگاه شیخ اشراق
مقاله پیش رو، حقیقت ادراک و مراتب آن را از دیدگاه شیخ اشراق بررسی کرده است. براى تبیین دیدگاه شیخ اشراق، نخست بررسى و تبیین نظریه مشّاء لازم و ضرورى است. از این رو، نخست نظر شیخِ فلاسفه اسلام به اختصار بررسى، و سپس به تبیین دیدگاه شیخ اشراق پرداخته شده است. ساختار، مطالب، شواهد و مستندات به گونهاى تدوین شده که کاملاً جنبه مقایسهاى این دو نظریه، نمایان شده است. نکته مهم دیگرى که در این نوشتار بر ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023